کاتالیک کانورتور یا مبدل کاتالیست، وسیلهای است که در قسمت خروجی سیستم اگزور خودروها قرار میگیرد و طی واکنشهای شیمیایی، حدود ۹۰ درصد گازهای سمی حاصل از احتراق خودرو را به گازهای بیضرر تبدیل میکند. قانون استفاده از کاتالیک کانورتور در خودروها، اولین بار در سال 1975 در کشور ایالت متحده آمریکا وضع شده و امروزه در ۱۸۰ کشور دنیا این قانون رعایت میشود؛ از جمله ایران که در سال ۱۳۸۱، قانون استفاده از کاتالیک کانورتور برای تمامی خودروهای داخلی و وارداتی تصویب شد. کاتالیک کانورتورها انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع سوخت مصرفی خودرو، از آنها استفاده میشود. کاتالیک کانورتورها بر اساس سوخت اتومبیل، واکنشهای متفاوتی را ایجاد میکنند. عمومیترین واکنش بین تمام کاتالیک کانورتورها، تبدیل هیدروکربنهای نسوخته به آب و دیاکسید کربن است؛ همچنین در تمامی کاتالیک کانورتورها اکسیت ازت که مادهای سمی است به گاز ازت که یک گاز بیخطر به حساب میرود، تبدیل میشود.
انواع کاتالیک کانورتورها ( از نظر کارکرد )
به طور کلی کاتالیک کانورتورها یا مبدل کاتالیست، به دو شکل تقسیم میشوند.
1- کاتالیک کانورتورهای دو مرحلهای:
در کاتالیک کانورتورهای دو مرحلهای، مونوکسید کربن و هیدروکربنهای تولید شده توسط احتراقهای داخلی خودرو، به دی اکسیدکربن و آب تبدیل میشوند.
2- کاتالیک کانورتورهای سه مرحلهای:
در کاتالیک کانورتورهای سه مرحلهای،قبل از اینکه مونوکسید کربن و هیدروکربنها به دی اکسیدکربن و آب تبدیل شوند، اکسیداسیون اکسیدهای نیتروژن به گاز نیتروژن و اکسیژن تبدیل میشوند؛ به دلیل این تفاوت در کاتالیک کانورتورهای دو مرحلهای و سه مرحلهای، امروزه در خودروهای تولید شده از کاتالیک کانورتورها یا مبدلهای کاتالیستی سه مرحلهای استفاده میشود؛ البته لازم به ذکر است که به دلیل قوای بالای ساختار کاتالیک کانورتورهای دو مرحلهای، هنوز در بسیاری از خودروهای دیزلی از این مبدلهای کاتالیستی استفاده میشود.
در ساخت کاتالیک کانورتورها از چه متریالهایی استفاده میشود؟
اگر بخواهیم کاتالیک کانورتورها را از نظر جنس و متریال سازنده آنها بررسی کنیم، این مبدلهای کاتالیستی به سه دسته کلی تقسیم میشوند.
1- کاتالیک کانورتورها گلولهای:
این مبدلهای کاتالیستی از کرههای از جنس فلزهای گرانبها از جمله پلاتین، پالادیم و رودیم ساخته میشدند؛ این کاتالیک کانورتورها به دلیل هزینهی بالای ساخت منسوخ شدهاند و دیگر تولید نمیشوند.
2- کاتالیک کانورتورهای فلزی:
این نوع از مبدلهای کاتالیستی از مونولیتهای فلزی با مقاومت بالا در برابر حرارت ساخته میشدند؛ این مونولیتهای فلزی به شکلی مارپیچی در کنار هم قرار میگیرند و نوعی فیلتر مقاوم در برابر آلایندههای سمی تشکیل میدهند. امروزه کاتالیک کانورتورهای فلزی کمتر استفاده میشوند، زیرا هم وزن بالایی دارند و هم حرارت زیادی تولید میکنند که همین امر باعث افزایش میزان مصرف سوخت خودرو میشود. کاتالیک کانورتورهای فلزی عمر نسبتا بالایی دارند و امروزه فقط در سوپرخودروها استفاده میشوند.
3- کاتالیک کانورتورهای سرامیکی:
این نوع مبدلهای کاتالیستی ارزانتر و بهتر از مابقی مبدلهای کاتالیستی هستند. در کاتالیک کانورتورهای سرامیکی، دیوارههای نازک سرامیکی به فرم لانههای زنبور کنار هم قرار گرفتهاند، به شکلی که یک فیلتر بسیار خوب برای آلایندههای سمی تشکیل دادهاند. در کاتالیک کانورتورهای سرامیکی، فقط دیوارهها از فلزات گرانبها ساخته شدهاند که همین امر باعث کاهش هزینه ساخت این نوع نوع مبدلهای کاتالیستی میشود؛ از طرفی به دلیل فرم خاص این کاتالیک کانورتورها، حرارت به سرعت از کنارههای بدنه آنها خارج میشود و از داغ شدن سیستم اگزوز جلوگیری میشود.
آرینموتور، نماینده رسمی میتسوبیشی موتورز ژاپن در ایران، مفتخر است که محصولات دوستدار محیطزیست و اصیل این برند را برای هممیهنان عزیز فراهم کرده است. شایان ذکر است که به زودی خودروی میتسوبیشی اوتلندر PHEV در بازار ایران عرضه خواهد شد برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید اینجا کلیک کنید.